Mijn tomeloze angsten

Het werd de hoogste tijd dat ik het maar eens ging opzoeken, te vaak werd ik al met de term angst geconfronteerd zonder dat iemand mij duidelijk kon vertellen wat “Angst” nu werkelijk betekend. Natuurlijk grijp je eerst naar het woordenboek maar daar werd ik niet veel wijzer van. Iedereen heeft wel eens een gevoel van vrees, beklemdheid of onrust met betrekking tot een onbepaald en niet gekend onheil in de toekomst toch? Denk maar eens aan de tweede kamer verkiezingen of aan die blauwe envelop die na 1 april op de deurmat gaat vallen. Ik sta doodsangsten uit als ik denk aan wat er nu weer voor onzin in zal zitten! 

 
Ik was inmiddels 27 jaar en reeds een jaar getrouwd, toen mijn vrouw op het punt stond om geboorte te geven aan mijn ons eerste kind. Haar zwangerschap verliep redelijk gecompliceerd doordat zij spontaan Epileptische aanvallen kreeg. De eerste aanval kreeg ze in haar zevende maand toen we op een zomerse vrijdagavond lekker ontspannen op de bank zaten. We hadden net gegeten en de bak koffie stond op tafel terwijl we druk aan het discussiëren waren over de aankleding van de kinderkamer. Zij had haar zinnen gezet op een zoet gekleurd behangetje en ik wilde een modern behangetje met felle kleuren. Emotioneel werden verschillende argumenten over en weer gesmeten en op het moment dat ik vol in mijn betoog zat werd zij lijkbleek, draaide haar ogen weg, gaf een schreeuw, lag als een vis op het droge te spartelen en begon te schuimbekken. “Wat heb ik nu weer gezegd?” was mijn eerste gedachte! 

 
Van het woordenboek werd ik niet veel wijzer, dus dan gaan we de Wikipedia raadplegen. De wiki is helaas nog vager als het woordenboek en verteld mij dat angst een fysiologische toestand is die wordt gekenmerkt door verstoorde lichamelijke, cognitieve, emotionele en gedragscomponenten. Dus als ik het goed heb begrepen mag ik bij een angstaanval het zweet onbeperkt laten stromen. flinke scheten laten (Lichamelijke componenten), volledig psychisch ontregeld raken (Cognitieve component), al jankend als een klein kind al mijn frustraties uiten (Emotionele component) en als slot op de vuurpijl geheel onredelijk en iedereen flink afzijken (Gedragscomponent). Hiernaast kan er ook nog sprake zijn van een bleke gelaatskleur en een verhoogde productie van adrenaline in het bloed. Kortweg het lijkt mij dat ik bij een angstaanval elke willekeurig industriegebied flink kan overklassen met een overweldigende stank veroorzaakt door een reeks aan chemische componenten en een enorm kabaal. Het moge duidelijk zijn dat ik nog flink moet studeren op al deze componenten voordat ik een echte angstaanval kan ondergaan! 
 
Verschrikt sprong ik overeind en deed verwoede pogingen om mijn vrouw te kalmeren en weer bij haar positieven te brengen. Na enkele minuten vol met oncontroleerbare stuiptrekkingen, minuten die in mijn beleving uren duurden, leek de aanval weg te ebben. Ze was volledig van de wereld en lag als een uitgeknepen vaatdoek op de grond. Mijn kop was vol met panische en vooral chaotische gedachten, elk spiertje in mijn lichaam was tot het uiterste gespannen en het zweet liep in stralen van mijn voorhoofd. Ik verkeerde in een psychische en lichamelijke staat die mij volkomen vreemd leek. Alles om mij heen leek zich vertraagd af te spelen en ondanks alles was ik erg alert en wist dat ik direct actie moest ondernemen om medische hulp voor haar te verkrijgen. Vreemd genoeg had ik de alarmlijn al gebeld zonder dat ik het me eigenlijk bewust was en wist ik dat er professionele hulp voor mijn vrouw onderweg was. 

Als je de verschillende woordenboeken en de beschikbare literatuur raadpleegt, kom je tot de conclusie dat er enorm veel synoniemen voor het woord angst bestaan. De meeste in het oog springende synoniemen, zoals radeloosheid, vrees, verontrusting, spanning, beklemdheid, machteloosheid en afschrik, heb ik in een fractie van een minuut moeten ondergaan. Als aangewezen vrijwilliger bezoek je in korte tijd alle attracties van een emotioneel pretpark voor psychisch ontregelde personen. Het spookhuis vol met onverwachte duistere en griezelige geheimen die ervoor zorgen dat je uit nervositeit vreemde bibberaties krijgt terwijl de donkere onbekende omgeving van dit griezelslot als katalysator werkt voor jouw angstgevoelens. De ontzagwekkende achtbaan zorgt ervoor dat je het gevoel hebt dat je van grote hoogte te pletter slaat en dat jouw leven binnen zeer korte tijd een sensationeel einde tegemoet gaat. Als slot op de vuurpijl maakt het bezoek aan het glazen doolhof je machteloos en radeloos omdat met grote regelmaat jouw neus geplet wordt omdat je met grote vaart tegen verschillende glazen obstructies aanloopt. Volgens mij zou een psychiater en vooral een plastisch chirurg gouden zaken doen als zij hier zouden adverteren! 

 
Als een wezenloze opblaaspop, waarvan menige erotische shops zich zouden verbazen over de echtheid, lag mijn vrouw op de grond. Zij verkeerde in staat van volledige ontspanning en was, ondanks dat zij haar ogen open had, volledig van de wereld af. Met moeite kon ik haar van de grond tillen en haar op de bank neerleggen. Omdat de epileptische aanval nu werkelijk voorbij leek te zijn, kon ik het mij veroorloven om mijn zwager en schoonzus te bellen voor de sociale bijstand. Gelukkig woonden zij op loopafstand en kwamen tegelijkertijd met de verpleegkundigen van de ambulance aan. De ijzige stilte in huis had nu plaatsgemaakt voor een enorme bedrijvigheid die ik bewust aan mijn voorbij liet gaan zodat ik alle aandacht op mijn vrouw en mijn ongeboren kind kon geven. Allerlei vreemd piepend apparatuur werd op mijn vrouw aangesloten waarna zij met grote zorg op de brancard werd vastgesnoerd. Even later vertrok de ambulance met hoge snelheid en loeiende sirenes naar het ziekenhuis. 

 
Met grote regelmaat worden verschillende studies naar het fenomeen angst gedaan en verschijnen de publicaties op internet. Zo las ik over een onderzoek waarbij een referentiegroep van 54 patiënten met een paniekstoornis mee deden. Als men deze groep genoeg de stuipen op het lijf had gejaagd, bleek de meerderheid last te hebben van spanningshoofdpijn en soms zelfs van migraine. Hierbij bleek zelfs dat men de proefpersonen, die aan migraine leden, met een pracht van een paniekaanval konden opzadelen. Bij een ander onderzoek werden onschuldige pubers geconfronteerd met gênante situaties die doorgaans als dramatisch documentaire bij de commerciële omroepen het water uit jouw mond doen lopen. Het feit dat de pubers meer onverschillig reageerden dan de ouders doet bewijzen dat wij, naarmate we ouder worden, meer angsten tot onze beschikking krijgen. Zo zie je maar dat je echt voldoende levenservaring moet hebben om tot een acceptabele angstaanval te komen. 
 
Op de eerste hulp van het ziekenhuis gonsde het van de activiteit. Ondanks dat het redelijk vroeg op de avond was, het was een vrijdag en een zwoele nazomerse avond, waren de behandelkamers al aardig gevuld met vooral licht beschonken individuen die door hun onhandigheid of hun overmoedigheid de meest vreemde verwondingen hadden opgelopen. Schijnbaar is deze mooie warme avond een prachtige gelegenheid om tijdens een barbecue per ongeluk de buurman in de fik te steken of om in een alcoholische roes tijdens een timmerklusje een spijker door de duim te jagen.  Mijn vrouw werd naar een behandelkamer aan het einde van de gang gebracht en werd direct onder handen genomen door een viertal verpleegkundigen die druk in de weer waren haar weer op ander vreemdsoortige apparatuur aan te sluiten. Binnen mum van tijd was zij omgeven door een kakafonie van piepende geluiden die mij deden denken aan de herrie die mijn spelcomputer produceerde als ik weer eens door buitenaardsen werd afgeschoten tijdens een spelletje space-invaders. Uiteindelijk bracht één van de verpleegkundigen een bak koffie en probeerde mij gerust te stellen door te verkondigen dat mijn vrouw nu in goede handen was. 

Omdat de adrenaline nog steeds met lichtsnelheid door mijn lijf schoot, gaf de arts die mijn vrouw behandelde, het advies even wat rond te lopen om tot mijn positieven te komen en te kalmeren. In de behandelkamer naast die van mijn vrouw trof ik een licht beschonken man aan die als amateur timmerman het gepresteerd had zijn duim aan het raamkozijn vast te nagelen. Met moeite hadden ze hem van het raamkozijn los kunnen maken zodat hij door zijn buurman naar de eerste hulp kon worden gebracht. Hier zat hij dan, een grote en flink gespierde vent, met grote handen waarvan de duim aan de rechterhand gesierd was met een grote spijker die er dwars doorheen stak. Door het postuur van deze man, en vooral omdat zijn naam Frank was, moest ik gelijk denken aan het Frankenstein verhaal waarbij de hoofdpersoon met een soort spijker door zijn nek rond liep. Was het niet zo dat het monster van Frankenstein ontwaakte omdat zijn meester grote medische kennis had? Voor ik het wist werd ik getroffen door een bliksemschicht van adrenaline en zag in gedachten onheilsbeelden waarbij mijn vrouw als een tot leven gewekte zombie de gang van de eerste hulp onveilig maakte. Inderdaad is de eerste hulp afdeling van een ziekenhuis de ideale omgeving om te kalmeren. 

In de literatuur wordt angst ook wel eens omgeschreven als een productieve kracht, een positieve emotie, die mensen in staat kan stellen zich uit schijnbaar onmogelijke situaties te redden. Het menselijk voortbestaan is onlosmakelijk verbonden met angst wat ervoor kan zorgen dat het menselijke bewustzijn zich op zichzelf kan richten. Doordat je tijdens een angstaanval bewust wordt van jezelf en jouw mogelijkheden, kom je in een bepaalde helderheid waardoor het mogelijk is om in een fractie van een seconde de oplossing te bedenken voor de meest gecompliceerde vraagstukken. Wat zou een mens toch zijn zonder de wetenschappen die een antwoord en geruststelling moeten geven op al onze onvoorspelbare emoties? Neem bijvoorbeeld Albert Einstein, één van de grootste genieën die ooit op deze aardkloot heeft rondgelopen, hij heeft volgens mij dus constant doodsangsten moeten doorstaan. De relativiteitstheorie heeft hij waarschijnlijk bedacht omdat hij zich bewust was van de lichtsnelheid waarmee het adrenaline door zijn lijf schoot! Inderdaad is het toch zo dat de tijd langzamer lijkt te verlopen als het gehalte aan adrenaline door het plafond lijkt te schieten? 

 
Inmiddels had de behandelende arts alle resultaten en uitslagen, voorgebracht door het medische apparatuur waarop mijn vrouw was aangesloten, met de volste aandacht beoordeeld. Hij was tot de conclusie gekomen dat een neuroloog nodig was om de fysieke gesteldheid van mijn vrouw op juiste waarde in te schatten. Gelukkig was mijn vrouw alweer tot haar positieven gekomen en kon zich gelukkig niets te herinneren van het gehele drama wat zich de afgelopen uren had afgespeeld. Het feit dat zij goed aanspreekbaar was en zich ondanks dat al haar pijnlijke spieren goed kon bewegen, gaf mij enige geruststelling. Eindelijk kon ik me wat ontspannen en werd het tijd om eens een telefoontje naar mijn zwager en schoonzus te plegen om de familie gerust te stellen. Mijn wederhelft was dan wel wat verward maar reageerde goed op impulsen van buitenaf en de echo had aangetoond dat het met ons ongeboren kind goed ging. We hadden alle tijd want het zou even duren voordat de neuroloog zijn opwachting in de behandelkamer zou kunnen maken. Om de tijd wat te doden had ik wat weekbladen uit de wachtkamer in beslag genomen hetgeen mij wel wat boze blikken van de wachtenden opleverde.

Helaas bleek het scala aan weekbladen voornamelijk te bestaan uit de bekende roddelmagazines waarin de bekende Nederlanders in staat werden gesteld om hun meest afgrijselijke aandoeningen te presenteren. Mijn oog viel op een artikel waarin werd beschreven hoe een bekende presentator tijdens een optreden spontaan een soort migraine kreeg gevolgd door een aanval waarbij hij stuiptrekkend op het podium lag. Dit trouwens tot groot vermaak van het aanwezige publiek want deze presentator stond bekend om zijn onberekenbare humor waarbij hij zijn slachtoffers confronteerde met de meest ondenkbare en lachwekkende situaties. Een stukje verderop in het artikel werd beschreven hoe zijn medische onderzoeken verliepen en wat deze medische aandoening voor invloed had op de rest van zijn leven. Naarmate ik verder las sperde ik vol ongeloof mijn ogen steeds verder open. Ik zat hier een doemscenario te lezen wat heel goed van toepassing kon zijn op de situatie waarin mijn vrouw nu verkeerde. Het gevoel van ontspanning en berusting in mij maakte plaats voor een panische emotie waarbij het gehele scala van angstcomponenten het levenslicht opnieuw zagen. Als dit zo doorgaat zou de neuroloog beter zijn collega de psychiater mee kunnen nemen! Als ik in deze wanordelijke staat op het aanwezige medische apparatuur zou worden aangesloten, zou ik een formidabele symfonie van geluiden produceren waarvan Beethoven spontane angstaanvallen zou krijgen als hij niet doof was. 

Specialisten hebben door wetenschappelijk onderzoek een serie van behandelmethoden ontwikkeld als remedie op angstaanvallen. Het merendeel van deze oplossingen spreekt van een cognitieve therapie waarbij je bekend raakt met de symptomen van angst zodat je deze kan herkennen. Na genoeg sessies zou men zelfs in staat zijn om het denkpatroon zo te veranderen dat de gedachten die de angst opwekken worden kunnen worden beheerst. In tien sessies kan je middels een gerichte gedragstherapie de angst voor spinnen en ander ongedierte volledig de baas zijn waardoor je als zelfverzekerde ontdekkingsreiziger met een gerust hart blootvoets door het oerwoud loopt. Of dit voor mij gaat werken is nog maar de vraag omdat ik, door het zojuist voltrokken drama, een psychisch wrak ben waarbij de behandeling voor angst slechts een druppel op de gloeiende plaat zal zijn. Elke psychiater die mij in deze staat zou aantreffen zal geen seconde twijfelen en gelijk de opdracht geven om mij in een dwangbuis te snoeren en mij te laten platspuiten. 

 
De neuroloog adviseerde ons om mijn vrouw enkele dagen op te nemen zodat hij gerichte onderzoeken kon doen naar de oorzaken van haar aandoening. Hij wist met een redelijke grote zekerheid te vertellen dat zij een epileptische aanval had doorgemaakt en dat dit mogelijk werd veroorzaakt door een veranderde hormoonhuishouding die een zwangerschap met zich mee bracht. Nu wist ik dat hormonen bij vrouwen soms verassende en onvoorspelbare situaties kan geven, maar de hormonenbom waar ik mee getrouwd was spande nu toch wel de kroon. Voor de zekerheid werd zij aan een infuus gelegd waarmee een anti epileptica snel in haar bloedbaan kon worden gebracht zodat een mogelijk op handen zijnde nieuwe aanval nu al de kop werd ingedrukt. Het medicijn was trouwens ongevaarlijk voor het ongeboren kind omdat de placenta als buffer tussen moeder en kind functioneerde en alle schadelijke componenten ver bij het kind vandaan zou houden. Met de woorden “Zie het maar als een heerlijk zacht kussen waarop het kind zijn hoofd veilig kan neerleggen” kon deze man mij wel geruststellen. Langzaam aan werd de sfeer in de behandelkamer meer ongedwongen en voordat ik het in de gaten had raakte ik zelfs redelijk ontspannen en nam mijn humor alweer de overhand. In een dergelijke situatie is het belangrijk dat je een steun bent voor degene die het lijdende voorwerp is. Mijn zus, die door mijn zwager op de hoogte was gebracht, had zich uit bezorgdheid bij ons op de eerste hulp gemeld en zorgde voor de nodige humoristische afleiding. Volgens mij staat zij namelijk ook doodsangsten uit wanneer ze in een ziekenhuis is en transformeert daardoor in een spraakwaterval met de meest uiteenlopende onderwerpen. Zij wist bijvoorbeeld te vertellen dat het enorm handig zou zijn om je vuile was in het bad van een epilepticus te gooien als deze tijdens het baderen een aanval zou hebben. Deze galgenhumor had het gewenste effect en deed de sfeer in de behandelkamer veranderen in een sfeer die doorgaans in een gezellige kroeg niet zou misstaan. Het feit dat alleen nog maar de drank ontbrak deed hier niets aan af. Eigenlijk maar goed ook, anders had ik waarschijnlijk met een spijker dwars door een willekeurig lichaamsdeel in de behandelkamer naast die van mijn vrouw gezeten! 
 
Nadat mijn vrouw de uitgebreide neurologische onderzoeken had ondergaan werd zij met de diagnose Epilepsie geconfronteerd. De neuroloog schreef haar een medicijn voor dat ook werkelijk ongevaarlijk was voor het ongeboren kind. Natuurlijk liep ik tijdens de zwangerschap constant op mijn tenen want mijn angst voor een nieuwe aanval bleef bestaan. Omdat ik een full time baan had regelde ik een constante sociale controle door familie en buren “vrijwillig” aan te wijzen als oppas. Hiernaast zorgden wij ervoor dat we tijdens mijn werkdagen elk uur contact hadden of dat mijn vrouw de gehele dag bij familie op visite was die mij dan weer continu op de hoogte hielden. Het was 1988 en ongevraagd was ik de organisator in een sociaal netwerk geworden. Eigenlijk had ik toen gelijk een dergelijk sociaal netwerk op internet moeten opbouwen, ik heb het vage vermoeden dat ik dan nu stinkend steenrijk zou zijn geweest! De verdere zwangerschap verliep zonder complicaties en uiteindelijk na negen maanden was ik de trotse vader van een gezonde zoon die mij toch ook het gevoel gaf een gelukkig en rijk man te zijn.